علی جون
علی جون
محمدجواد صادق لنكرانی:

وضع معیشتی طلاب پیش از انقلاب خیلی بهتر بود

وضع معیشتی طلاب پیش از انقلاب خیلی بهتر بود

به گزارش علی جون یك استاد حوزه علمیه با اعلان اینكه ˮتنها 10 درصد از روحانیون زندگی مرفهی دارندˮ، می گوید: وضع معیشتی طلاب پیش از انقلاب خیلی بهتر بود. الان حقوقی كه طلبه می گیرد، دو برابر را روی این حقوق بگذارد نمی تواند اجاره خانه خودرا بدهد. وضع معیشتی 80 و بلكه بیش از 80 درصد طلاب بسیار پائین تر از خط فقر است.


به گزارش علی جون به نقل از ایسنا، همزمان با ایام شهادت امام جعفرصادق (ع)، برنامه تلویزیونی «دستخط» مصاحبه ای با آیت الله محمدجواد صادق لنکرانی از علمای قم انجام داد که متن آنرا در ادامه می خوانید:
آیا ما توانیم به زبان مردم و عامه بگوییم امام جعفر صادق (ع) چه کرد؟
«حوزه های علمیه محصول کوشش های ائمه معصومین (ع) و بویژه امام باقر و امام صادق (ع) است. اگر امامت نبود، ما از فقه بهره ای نداشتیم، چون از زمان صدر اسلام و زمان پیامبر (ص) و پس از زمان امیرالمومنین (ع)، امام حسن مجتبی، دورانشان دورانی نبود که بتوانند ابعاد فقه را مطرح کنند. زراره یکی از اصحاب درجه اول امام باقر (ع) است. یک زمانی مسأله ای از مسائل حج را از امام باقر (ع) سوال کرد و حضرت پاسخ دادند. بعد به حضرت عرض کرد، من ۴۰ سال است مسائل حج را از شما سوال می کنم و هنوز تمام نشده است. یک خانه ای که کعبه ای دارد و اهتمام صفا و مروه ای و عرفات و یک منا دارد، چه میزان مسائل دارد؟ حضرت به زراره فرمودند چه توقعی داری! خانه ای که دو هزار سال پیش از خلقت آدم محل طواف ملائکه الهی بود، می خواهی با ۴۰ سال مسائل آنرا تمام کنی؟!»
امسال کرونا شیوع پیدا کرده است. آیا این مخل به استطاعت مردم هست یا نیست؛ این را چه کسی باید مشخص کند؟
«باید فقیه مشخص نماید. من می خواهم عرض کنم اینها محصول روایاتی است که ائمه ما بیان کرده اند، یعنی از ائمه بیان شده است و ائمه مراقبت کرده اند این روایات همچنین باقی بماند، منظم و مدون شود. اصحابشان بنویسند تا اینکه امروز به دست ما رسیده است. یکی از ممیزات فقه شیعه و مکتب شیعه این است که ائمه ما مراقبت بر این می کردند کلمات آنها درست و محفوظ بماند تا به نسل امروز رسیده است.»
امروز وضعیت حوزه های ما را چطور می بینید؟
«اگر بخواهیم قضاوت منصفانه داشته باشیم حوزه پس از انقلاب قابل مقایسه با حوزه پیش از انقلاب نیست. از چه نظر قابل مقایسه نیست؟ از این نظر که دامنه علوم در این عرصه بسیار توسعه یافته است. پیش از انقلاب اگر یک یا دو جلسه درس تفسیر در حوزه داشتیم که از یکی دو جلسه فراتر نمی رفت، اما الان بیش از ۵۰ جلسه تفسیر و شاید بیشتر داشته باشیم. ما در پیش از انقلاب مراکز تحقیقی در حوزه نداشتیم، مراکز پژوهشی در حوزه نداشتیم؛ پژوهش ها همه شخصی بود، پژوهش های گروهی نبود. الان روزی نیست مسائل جدید فقهی به حوزه عرضه نشود. از ناحیه پزشکان، از ناحیه امنیت، از ناحیه فقه اجتماعی، از ناحیه فقه حکومتی، فقه سیاسی و غیره مسأله ای نیست که به حوزه ارجاع داده شده باشد و از حوزه مطالبه شده باشد و حوزه پاسخ نداده باشد. الان از مرحوم والد ما کتابی درباره احکام پزشکان است که بیش از هزار مسأله پزشکی است که موضوعات آن در دو سه دهه اخیر درست شده است، تمام اینها جواب داده شده است. یک مطلب را نمی توانم بگذرم و این که در مباحث اجتهادی، آنهم نه همه موارد، اما قسمتی از بدنه حوزه، حوصله اجتهادی که علمای قدیم داشتند، ندارند.»
*اینکه حوصله اش را ندارند یعنی چه؟ یعنی علم این را ندارند یا وقت ندارند؟
«نمی توانند وقت بگذارند. گرفتاری ها در زمان قدیم، خیلی کمتر از حالا بود. در زمان قدیم روحانیت یک مسئولیت درس، امامت جماعت و یک منبر و تبلیغ داشت. امروز روحانیت ما در متن جامعه است؛ فرض کنید یک مُلایی که ممکنست به اجتهاد رسیده باشد، آنقدر خودش را موظف می داند در حرکت های اجتماعی همراه مردم باشد، در حرکت های سیاسی به اعتقادی که دارد، نه به کار دستوری، در صحنه های سیاسی حضور داشته باشد... با این همه توسعه مسائل، مجال برای این که کسی بنشیند تحقیقات عمیقی که قبلاً انجام می شد را انجام دهد، کمتر است. نمی خواهم بگویم نیست؛ الان در مرکز فقهی قویتر از گذشته داریم و کار می کنند، اما بدنه عمومی حوزه قدری این جهت کمرنگ شده است.
در حوزه بیش از ۳۰۰ درس خارج داریم. درس های خارج قبل، استاد وقت می گذاشت، مثلا خود امام رضوان الله تعالی مقابل که از مبرزترین اساتید درس خارج بودند، شاگردانی که درس اینجا می نوشتند غروب به منزل ایشان می بردند و با امام ملاحظه می کردند کجا درست است، کجا باید کم شود، کجا باید زیاد شود اما الان اینها کمرنگ شده است.
مثلا من درباره بحث تلقیح مصنوعی یک کار تحقیقی ۲۰ سال پیش کردم و تا الان چند بار چاپ شده است. یک محققی از سوئیس سال قبل پیش من آمد. گفت درباره این مساله با کلیسا ارتباط گرفتم، با مراکز دیگر دینی ارتباط پیدا کردم، الازهر مصر و حتی نجف رفتم. این تحقیقی را که شما بعنوان فقه شیعه ارائه دادید، هیچ جایی ندیدم! در بحث های قرآنی همینطور؛ الان آیت الله العظمی جوادی آملی تفسیر گسترده ای که ارائه می دهند محصول پس از انقلاب است. درباره مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) که حتما یکی از سوالات شما شاید همین باشد...»
*یکی از برکات پدر بزرگوار شما همین تاسیس مرکز فقهی بوده؛ چند سال است؟
«از ۱۳۷۶ تابحال.»
*شاید شما در این فرصت کم نمی توانید همه چیز این مرکز را بیان کنید اما به اجمال می توانید بیان کنید چه کارهایی در این عرصه انجام شده است؟
«بله. در سال ۷۶ این مرکز تاسیس شد. این یک تحولی در درون حوزه بود. یک حوزه قوی و غنی تر در درون حوزه شکل گرفت. ما در بعد آموزش، پژوهش در فقه و تفسیر و امامت کار کردیم. در بعد آموزش می توانم بگویم بیش از ۵۰ مجتهد تربیت کرده ایم. به معنای واقعی واقعی مجتهد هستند. حالا ممکنست بینندگان سوال کنند مجتهد به چه درد ما می خورد؟ آقایی یک زمانی گفته بود ۷۰۰ رساله نوشته شده به چه درد ما می خورد؟ اولاً دروغ است و اگر ایشان ۷۰ رساله را نشان من داد من به ایشان جایزه می دهم، ولی این ناشی از این است که ارزش اجتهاد را نمی دانیم. برادر بزرگوار! برای مرجعیت نیست. وقتی کسی مجتهد می شود با اجتهاد و فقاهت است که می توانیم تمام نهادهای اجتماعی را ملزم نماییم در راه صحیح خودشان حرکت کنند.
رهبری معظم انقلاب، یک فتوای تاریخی درباره حرمت تولید سلاح های کشتار جمعی دادند. فتوا را ایشان دادند، ولی کار علمی را باید چه کسی انجام دهد؟ مبانی این فتوا را چه کسانی باید استخراج کنند؟ ما در همین مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) دو سال به صورت مخفیانه کار کردیم، یعنی اجازه ندادیم رسانه ای شود...»
«از محققین و صاحبنظران خود مرکز فقهی استفاده کردیم. گاهی مواقع بعضی از متخصصیت فن را هم از تهران در موضوع شناسی دعوت می کردیم که مثلا سلاح های کشتار جمعی را برای ما توضیح بدهید. پس از دو سال ۶-۵ مقاله جاندار توانستیم دربیاوریم که یکی مقاله خود من بود. یک زمانی آقای صالحی که رئیس انرژی اتمی بودند از من دعوت نمودند که در تهران سخنرانی کنم. آقای سلطانیه که یک زمانی در آژانس نماینده ایران بود، پای صحبت من نشسته بود و من ده درصد از مقاله را زمان داشتم بیان کنم. صحبت من به اتمام رسید اظهار داشت: ای کاش من این مطالب را آن زمانی که در آژانس بین المللی نماینده ایران بودم، اینها را داشتم و دست پری داشتم. من هم گفتم این اشکال به ما نیست بلکه اشکال به شما است که از ما این مسائل را مطالبه نمی کنید.
یکی از کاردینال های مسیحیت از آمریکا به ایران دعوت شده بود. این فرد با دفتر ما و مرکز فقهی تماس گرفت که می خواهم فلانی را ملاقات کنم. به قم آمد و گفت این ترجمه ای که برای ما فرستادید خیلی مهم بود. پیش از شروع بحث بیان کردم چرا دشمن تمام نشانه های خودش را به شیعه، فقط فقه شیعه قرار داده است، به اسلام فقط فقه اسلام قرار داده است؟ الان هم متاسفانه در همین داخل کشور ما بعضی از خودی های ما چون قدرت حل بعضی از شبهات و اشکالات را در صحنه بین الملل نداشته اند، براحتی می گویند باید این احکام را جمع نماییم و احکام دیگری بیاوریم و این درد بسیار بزرگی است.
ما می گوییم شما قدرت نداشتید شبهه را حل کنید به اهل آن مراجعه کنید. اینکه دیه زن نصف دیه مرد و شهادت زن و حجاب زن و اینها مطرح می شود، اینها تماما بیان های دقیق قابل قبول عقلا را دارد. منتهی این بیان ها برای مردم به درستی ذکر نشده است. خود زن ها هم خبر ندارند و اگر زن ها این بیان ها را کامل متوجه شوند کاملاً می پذیرند. عدالت باید اجرا شود اما یکسری امور است که از مخزن عدالت خارج است. مثلاً الان من اینجا نشستم و شما آنجا نشسته اید؛ اینکه بگویم شما عدالت را رعایت نکرده اید و باید من آنجا بنشینم. اگر من آنجا بنشینم و شما هم اینجا بنشینید باز همین اشکال وجود دارد. این یک مسأله ای است که برمبنای نظم و حکمت و هدف دیگری است. شما در خانه خودتان یک قسمتی را اتاق خواب قرار می دهید. اگر بعنوان مهندس از شما بپرسند شما عدالت را رعایت می کنید؟ می گویید خیر؛ من نیازهای خودرا برطرف می کنم. می بینم نیاز من چیست. الان این جریمه هایی که راهنمایی و رانندگی می کند، آیا می توانیم بگوییم برمبنای عدالت انجام می دهند که اگر از چراغ قرمز گذشتید این میزان و اگر فلان تخلف را انجام دادید، این میزان است و با هم مقایسه نماییم و بگوییم عدالت رعایت نشده است. نه، این قانون است. بحث مفصلی دارد. به برخی که منکر شدند مکرر پیغام دادیم که بیایید حرف بزنیم و حاضر به صحبت کردن نیستند».
*جواب هم نمی دهند؟
«نخیر. جوابی ندارند بدهند و فقط یک ادعای عامه پسند است. اگر به انسان بگویند آزاد هستید و این مسأله حجاب حق شهروندی شماست و شما می خواهید داشته باشید یا نداشته باشید، پیداست تمام زنان طرفدار او می شوند اما آن شارعی که ما را خلق کرده که «و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون»، یعنی خدا را بشناسیم؛ ما در این دنیا آورده که دار مقر نیست، دنیا دار عبور است و می خواهد ما را به تکاملی برساند. او یکسری احکامی برای ما قرار داده است. نماز بامداد را چرا دو رکعت بخوانیم؟ می خواهم امروز حال بیشتری دارم ۵ رکعت بخوانم! اینکه نمی گردد. شارع گفته من این میزان گفتم و حق ندارید یک کلمه کمتر و یک کلمه زیادتر کنید. می خواهم بگویم اینها جواب دارد. فقه شیعه می گوید تمام احکام برمبنای مصالح و مفاسد است؛ یعنی ملاک دارد. خدای تبارک و تعالی همین طوری نگفته این حرام است و آن واجب است و دل بخواهی نبوده است.
خیلی از قانون های مدنی برخی کشورهای اروپایی از فقه ما متخذ است. حتی فقهی که حق حیوانات را مطرح کرده است. من اینجا بیان کنم مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) از نخستین محصولاتش این بود که ۸ جلد دائره المعارف فقه کودک را مطرح کرده است. یک سال پیش از ولادت که پدر و مادر چه وظایفی دارند، او را بررسی نموده ایم تا وقت بلوغ!
یکی از آثار اجتهاد تشخیص بدعت ها، انحراف ها است. تنها کسی که می تواند تشخیص بدهد فلان کار بدعت است یا خیر، فقیه است. این پدری که با قساوت قلب دختر خودش را به قتل رسانده، همه را جریحه دار کرد، یعنی انسان نمی تواند این خبر را بشنود و اشکش جاری نشود، انگشت اشکال را به سمت این می آورند که فقیه گفته پدر اگر فرزند را بکشد، قصاص نمی گردد. بله، فقه گفته است، ولی کنار این چند مطلب دیگر هم داریم. فقیه اگر دید کسی از حکمی از احکام اسلام سوءاستفاده می کند، می تواند دستور مجازات او را بدهد. ولی فقیه می تواند بگوید نمی توان قصاص کرد، ولی بعنوان اینکه فتنه ای را انجام داد و از این حکم خدا سوءاستفاده کرد... یعنی اساسا سوءاستفاده از حکم خدا مسأله ای است که فقیه باید نظارت کند ولو حکم مسلم روشن باشد.
این مسأله را بیان کنم امام (ره) هم بر این تاکید داشتند. تنها شخصی که می تواند جلوی استبداد، بی عدالتی و ظلم را بگیرد، فقیه است. این خاطره را بیان کنم که اسناد آن هم در مرکز فقهی موجود است. ۱۵-۱۰ نفر از مسکو به ملاقات من در مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در قم آمده بودند. پیرمردانی در این جمع بودند. مسئول آنها می گفت تقریباً اینها اتاق فکر پوتین هستند. آنها گفتند ما تمام حکومت ها را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم قوی ترین، مطمئن ترین و منطقی ترین حکومت، حکومتی است که فقیه در راس آن باشد. فقیه در راس این مملکت است که امروز این اقتدار وجود دارد و نفتکش های ما این همه راه را طی می کنند و به ونزوئلا می روند.»
*این نگرانی که ابراز کردید، نشان میدهد کلیشه هایی وجود دارد که باید به آن توجه کرد. اینکه اگر بخواهیم با این سبک و سیاق جلو برویم از تربیت مجتهد خبری نخواهد بود! این مطلب را کسی می گوید که بگفته خودتان در مرکز فقهی ۵۰ مجتهد تربیت کردید. چطور این صحبت را بیان کردید؟ یعنی این مسأله را آگهی می دهید.
«مرکز فقهی هدف از راه اندازی مرکز فقهی این بود که مجتهد آشنا به زمان تربیت نماییم. هدف اصلی مرحوم والد ما این بود. در مرکز فقهی ما نخستین بار قوی ترین کتاب درباره مسأله تغییر جنسیت مطرح گردیده است. این کتاب چاپ شد و از کشورهای خارجی آمدند.»
*این مطالب رسانه ای می شود؟
«نه. متاسفانه اگر رسانه ای هم شده محدود است و مردم خبر ندارند.»
«درباره تغییر جنسیت، درباره تلقیح مصنوعی... درباب تلقیح مصنوعی این مطلب را بیان کنم که مسئولین هم بشنوند، ما کار علمی اش را انجام دادیم و خود من هم این نظر را دارم که خیلی از راهکارهایی که امروز مراکزی که در کشور انجام می دهند مشروع نیست. مرحوم والد ما هم این نظر را داشت ولی با قطع نظر از این، یک زمانی کنگره ای در جهرم برای تلقیح مصنوعی برگزار می شد پیغام دادم و گفتم این روشی که الان ادامه می دهید ۵۰ سال آینده یک نسلی را در کشور خواهید داشت که نه پدر آن مشخص است و نه مادر او و نه برادر و خواهر آنها! میادا مانند موضوعی که در باب کنترل جمعیت مطرح است... واقعاً باید در اینجا قدردان رهبری معظم باشیم که فریاد زدند که این اشتباه شده و جلوی این را بگیرید. سال ها بود که مرکز فقهی ما با کمیسیون های مجلس کار کرد که ابتدا هم قبول نمی کردند که اینها حرف های خودرا با مسئولین وزارت بهداشت بیان کنند که این برخلاف اسلام است. این کنترل جمعیتی که از غرب وارد کشور شده و مردم را وادار می کنید هر خانه ای یک بچه داشته باشد یا نداشته باشد، برخلاف اسلام است. این می تواند با فقاهت، بدون هیچ تعصبی، حقوق عادلانه اینها را تبیین کند. فقه بسیار مهم می باشد. در مرکز فقهی بخش کلامی داشتیم و داریم. در بخش کلامی قوی ترین کارها درباره سلفیه را انجام دادیم.»
*چند سال پیش؟
«همین ۵ یا ۶ سال پیش در بحران داعش! پیش از این سلفیه را خود سنی ها یا رسانه ها طوری معرفی می کردند که بسیار ناقص و غیردقیق بود.
علمای افغانستان پیش من آمدند و گفتند مسائل اعتقادی در افغانستان در معرض خطر و هجمه دشمن قرار گرفته است. گفتم مشکلی ندارد، من اینجا ۲۰ نفر از طلاب افغانی درجه یک که ملا هستند، دوره های آموزشی در مرکز می گذاریم تا در افغانستان بروند. اینها برگشتند و چقدر منشا اثر شدند. اصلا یک فقهی به نام فقه مقاومت تولید کردیم. گاهی اوقات می گویند حوزه الان مثل حوزه ۴۰ سال پیش است، ۴۰ سال پیش چیزی به نام «فقه امنیت» داشتیم؟ فقه مقاومت داشتیم؟ فقه کودک داشتیم؟ فقه زنان داشتیم؟ چرا همین طور بی انصافی می کنید و حوزه را در هجمه قرار می دهید؟ متاسفانه هجمه اینها از رسانه پخش می شود اما ما برای پاسخ جایی را نداریم، دعوت نمی شویم که درباره این مسائل دفاع کنید.»
*آن نگرانی با همه این مسائلی که بیان می کنید برای چه بود؟
«این نگرانی از این جهت است که وضع معیشتی طلاب پیش از انقلاب خیلی بهتر بود.»
*جدی می فرمایید؟
«یک طلبه مثل من با یک سوم حقوقی که ماهانه می گرفتیم می توانستیم اجاره خانه بدهیم. اما الان یک حقوقی که طلبه می گیرد، دو برابر را روی این حقوق بگذارد نمی تواند اجاره خانه خودرا بدهد! وضع معیشتی ۸۰ و بلکه بیش از ۸۰ درصد طلاب از خط فقر بسیار پائین تر است. ۱۵-۱۰ درصدی که شغل دولتی دارند، زندگی مرفهی دارند و مردم اینها را می بینند و همه را به یک چوب می رانند. من این خاطره را برای شما بیان کنم که واقعاً باید برای آن گریه کرد.
من ۳ یا ۴ ماه قبل از یکی از خیابان های قم عبور می کردم، دیدم ماشینی یکی از اساتید برجسته حوزه بودند، ۸-۷ بچه در ماشین ایشان نشسته اند و من او را می شناختم و می دانستم این تعداد فرزند ندارد. بعداً خواستمش و گفتم شما نبودید؟ گفت خودم هستم و سرش را پائین انداخت و گفت زندگی من تامین نمی گردد. من با برخی مدارس صحبت کردم و ظهر سرویس بچه ها می شوم. استاد درجه یک حوزه است. اینها را مردم بدانند و تنها آن ۱۰ درصد روحانیت را نبینند که زندگی مرفهی دارند. یکی از کارهایی که رایج است نماز و روزه استیجاری که مردم به بیوت مراجع می دهند، چقدر از اساتید را می شناسم که شب ها ۳-۲ ساعت نماز استیجاری می خوانند. حالا یک ساختمانی درست می شود و دو صندلی هم داخل آن گذاشته می شود و دو نفر هم تبلیغ می کنند در صورتیکه هیچ مجلل نیست و هیچ عنوان تشریفاتی ندارد.»
*در قضیه بانک که مردم مبتلا به هستند، پول را در بانک می گذارند و مبلغی دریافت می کنند و زندگی می گذرانند. خیلی صحبت ها می شود که برای مردم نگران کننده است. بعضی می گویند این رباست؛ بعضی می گویند این نیست. حوزه در این خصوص به چه جمع بندی رسیده است؟
«من در سال ۸۹ در یک برنامه زنده تلویزیونی «این شب ها» پاسخ مفصلی به این مسأله دادم. اولاً باید بیان کنم اگر بانک ها روی ضوابطی که شورای محترم نگهبان در زمان امام (ره) و با تائید ایشان تصویب کردند و الان مورد تائید رهبری و تعدادی از مراجع که من اطلاع دارم، عمل کنند، ربا نیست.
منتهی مشکل این است که بانک از مسیر اصلی خود خارج شده است. همان که امروز همه می نالند که بانک بجای بانکداری، بنگاه داری می کند. مشکل در اجرا است و ربطی به حوزه ها ندارد. عرض من این است که از نظر تولید نظریه بگویند اینجا را... حتی درباره موسیقی عرض کنم که گاهی مواقع بعضی از هنرمندان به قم می آیند و با آنها جلسه داریم می گویند هنوز پس از ۴۰-۳۰ سال مسأله موسیقی را حل نکرده اید! مسأله موسیقی حل شده است! یعنی مرز حلال و حرام آن کاملاً تبیین شده است. این مشکل در اجراست که در اجرا این مرزها را رعایت کنید یا نکنید. این ربطی به حوزه ندارد.»
*نقش بیوت مراجع در بعضی مسائلی که مردم استفتاء و سوال می کنند، چون شبهاتی در جامعه مطرح می شود، الان هم فضای مجازی آمده اگر با فرزند فلانی ارتباط داشته باشید، می توانید استفتاء بگیرید و مشکل را حل کنید. این را چطور می بینید؟
«استفتاء مراحلی دارد. سوال در دفتر می آید و ثبت می شود. سوال در بخش استفتاء می رود و آن بخش بر طبق اطلاعاتی که از مبانی مرجع تقلید دارند، می نویسند. زمان مرحوم والد ما اینطور بود. اینکه می گویند این سوال و آن سوال شده و این هم جواب بر اساس خودتان است، اگر تائید می کردند مهر خورده می شد و اگر تائید نمی کردند مهر خورده نمی شد. به هیچ وجه اینچنین نیست. الان که مسأله استفتائات و اینها زیادتر و دقیق تر و تشکیلاتی تر شده است اما مرحوم والد ما می گفتند گاهی مواقع جواب برای آقای بروجردی جواب مسأله روشن بود. به هیئت استفتاء می فرمودند صبر و تحمل کنید. ما می خواهیم حکم خدا را بنویسیم. می گفتند بحث کردیم و روشن است و بنویسیم، ایشان می گفتند خیر. هفته دیگر هم می نوشتند ایشان فرمود بارها این را پست می کردند و می فرمود از صندوق پست بردارید که یک کلمه کم نوشتم!
اینقدر حساسیت وجود دارد. مگر جایی است که بگوئیم مرجع همین طور بنویسد؟ بچه بگوید و بنویسد؟ در این ۴۰ سال بیوت مراجع مخصوصاً فرزندان مراجع خیلی مورد هجمه برخی رسانه ها بودند.
مرحوم والد ما در شب عید فطر با آن بیماری که داشت ۶-۵ ساعت دفتر می نشست، مستندات خدمت ایشان آورده می شد. بعداً ایشان اظهارنظر می کرد حتی وقتی نظر ایشان معلوم بود، حق نداشتیم تا ایشان نگوید که اعلام کنید، اعلام نماییم. حتی گاهی اوقات یک زمانی جلسه تمام می شد و می فرمودند برای من ثابت شده فردا اول ماه است. من عرض کردم حالا تا سحر هم صبر نماییم بلکه ان شاالله بزرگان دیگر در راس آنها رهبری، همین نظر را داشته باشند و وحدتی ایجاد شود. می خواهم بگویم این تلاش را می کردیم. به من سحر زنگ زدند که برای من ثابت است و آنهایی که نظر من را می خواهند من شرعاً نمی توانم کتمان کنم. می گفتیم چشم، اعلام می نماییم.»
*وضعیت فرهنگی کشور و قم را بعنوان مرکزیت جایی که علما هستند و شهر مذهبی است، چطور می بینید؟
«متاسفانه باید بگوئیم وضعیت فرهنگی کشور خوب نیست. ما ظاهر دین را بیان کرده ایم و حتی گفتیم چقدر دین توسعه دارد و خیلی ها اطلاع پیدا کرده اند، ولی باورهای مردم قوی نشده است. البته منظور از مردم، این است که قسمتی از رویش های انقلاب داریم که باورهای اینها خیلی عمیق است و در این تردیدی نیست. رسانه باید یک سیاستی پیدا کند که باورهای مردم را تقویت نماییم. ظواهر الان بر باورهای باطنی غلبه دارد. ما هر مناسبتی درباره هر امامی تلویزیون و رسانه ملی ما صحبت می کند که این امام که بود و چه شد. هیئات و دسته جات و مراسم سرور پخش می شود ولی چقدر باور مردم را کار کرده ایم؟
وقتی باور نباشد اختلاس ها ایجاد می شود. از این آدمی که اختلاس می کند بپرسیم این کار شما حرام است می گوید بله حرام است، اما انجام می دهد چون باور به قیامت ندارد، باور به این ندارد که روزی باید پاسخ دهد. اگر این باور قوی شد، آن کارگر شهرداری می شود که اگر دو کیلو طلا در خیابان هم پیدا کند، حاضر نیست جهت زندگی خود بردارد و تحویل می دهد. من گلایه از روحانیونی کنم که از صداوسیما خواب برای مردم مطرح می کنند. گلایه کنم از روحانیون یا مداح هایی که کرامت هایی که بیشتر آنها دروغ است، برای مردم مطرح می کنند. من گلایه کنم از صداوسیما که مجری محترم به آن روحانی می گوید یک هدیه ای امروز به مردم ما بدهید. ایشان می گوید از فردا این ذکرها را در این ساعات بگوئید!
آقای محترم! این ذکر در اسلام امری است که شخصی و برای سلوک شخصی افراد است. کاری کنید که باور مخاطب را بالا ببرید. ما این کار را کرده ایم و اینکه می گویم "روحانی"، منظور خودم هستم و من مستثنی نیستم ولی وقتی می خواهیم لطمه شناسی نماییم باید باورهای مردم را قوی نماییم. در مباحث قرآنی به جامعه بگوئید این آیه قرآن را کدام یک از ما در خانه عمل کردیم. زندگی های ما چقدر اسلامی است؟ حتی ما انقلابی ها. نحوه برخورد با همسر، نحوه برخورد با فرزند، نحوه برخورد با فامیل، نحوه غذاخوردن، نحوه استراحت و نحوه ماندن در خانه و نحوه بیرون از خانه و غیره را کار کرده ایم؟!»
*نمی خواهم از رسانه دفاع کنم ولی رسانه در این ۴۰ سال به اندازه خود تلاش دراین زمینه کرده و فضا را فراهم نموده است. وقتی مقایسه می کنید.
«این نمود نداشته است.»
*درست است اما مهم همین ارتباط است. شما مطالبی را بیان می کنید که خبر نداریم در حوزه اتفاق افتاده است. بسیاری از اتفاقات را نمی دانیم. باید بدانیم این ضعف کجاست که پل ارتباطی تقویت شود و بتوانیم فضلا و علما را بیاوریم تا راهی که بیان می کنید برای مردم بگویند و درست جا بیفتد.
«بله؛ این درست است. رسانه بسیار کار می کند. یک زمانی یک کسی به من می گفت وضعیت مردم پیش از انقلاب وضعیت دینی بهتر بود. گفتم ۱۰۰ درصد اشتباه می کنید. اگر این رسانه ملی با این شبکه ها همین مقدار درباره اسلام نگفته بود الان چه وضعیتی داشتیم؟»
*مهمترین دغدغه حاج آقای فاصل لنکرانی الان چیست؟ دغدغه ای که برای جامعه، حوزه، انقلاب و کشور دارید.
«مهمترین دغدغه من، نمی دانم دغدغه بگوییم یا آرزو بگوئیم، ما به برکت انقلاب یک اتصال قوی با امامت پیدا کردیم. از قدیم در هیئات می گفتند «کل الخیر فی باب الحسین» این را به نحو کلی تر می گوئیم همه خیرات، همه ارزش ها، همه آرزوها در امامت است. یکی از علمای الازهر به مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) آمده بود و چند قضیه را بیان کرد و گفت به نظر شما چاره اینکه مسلمین امروز یک وحدت واقعی پیدا کنند، چیست؟ گفتم بازگشت به امامت؛ همان چیزی که پیغمبر فرمود.
چرا ممکنست امروز قسمتی از روشنفکران ما نسبت به ولایت فقیه مسأله داشته باشند؟ چون امامت را قبول ندارند. امامت را نفهمیده اند. امامت در یک معنای قلبی و معنوی خلاصه می کنند و می گویند چه ربطی به حکومت و سیاست دارد؟ »
*«شیعه انگلیسی» واژه ای است که بسیار بیان شده، رهبری بدان اشاره کرده اند، روی این حساسیت ها به وجود آمده و در این مورد می خواهید صحبت کنید؟
«هشدار و تنبه بسیار بسیار به جایی بود که رهبری داد؛ نظیر آن چه امام در اسلام ناب محمدی و اسلام آمریکایی مطرح نمودند. یکی از فاکتورهای مهمش، مسأله جدایی دین از سیاست است، یعنی شیعه ای که بگوید اسلام سیاست ندارد، شیعه ای که بگوید ما چه ربطی به سیاست داریم، هر کسی می خواهد رئیس شود فرقی ندارد، مغول، محمدرضاشاه، سلمان باشد، فرقی ندارد. منطق شیعه این نیست. حالا چرا به این شیعه انگلیسی می گویند؟ برای این که انگلیس دنبال این است. انگلیسی که مذهب بابیت، بهائیت، وهابیت را ایجاد کرد. باز دومین شاخصه این است که ائمه سیاستی برای شیعه ترسیم کردند که به نام سیاست تقیه. تقیه امری است که روی مبنای عقل است، نه اینکه دورویی نماییم. برخی تقیه را به دورویی و نفاق تشبیه می کنند. خیلی از پدرها در حرکت و مواضعی که با بچه ها یا خانواده دارند تقیه می کنند. تقیه یک سیاست راهبردی طولانی مدت تا آخر و زمان ظهور است. چه کسی این سیاست را پایه گذاری کرده است؟ خود ائمه! شیعه انگلیسی می گوید زمان تقیه گذشته است! من که می گویم با بعضی از اینها کامل این بحث را کرده ام و می گویند معنا ندارد تقیه نماییم. حالا که شبکه ماهواره ای داریم چرا باید تقیه کنیم؟ نمی فهمند تقیه به چه مدلول است.
امام هفته وحدت درست کرده و کسی که در لندن نشسته هفته برائت درست می کند! شیعه می گوید مقدسات مذاهب دیگر را اهانت نکنید، آنها می گویند اهانت کنید و ترویج هم می کنند و پول می دهند؛ این شیعه انگلیسی می شود. یعنی من می خواهم بیان کنم بحث تعصب نیست. شیعه ای که می گوید سیاست تقیه را قبول نداریم، یعنی ائمه (ع) ما را قبول ندارد.
شاخص سوم این است که شیعه واقعی و شیعه اثنی عشری واقعی کسی است که می گوید شما نباید تحاکم به طاغوت کنی! تحاکم به طاغوت یعنی دو مسلمان با هم اختلاف کردند، نزد یک کافر نروند و بگویند شما بین ما قضاوت کن و این در فقه ما ریشه قرآنی دارد. عمر بن هنزله نزد امام ضادق آمد و گفت دو نفر اصحاب شما در مسأله ارث و دین با هم اختلاف کرده اند و نزد سلطان وقت رفتند که در آن زمان امام صادق (ع) بوده است که اسم او اسلامی بود ولی سلطان جور بود. امام ابتدا فرمود مگر شما قرآن نخواندید که قران تحاکم به طاغوت را نهی می کند و حرام می داند. حتی اگر به نفع شما به حق حکم کرد. شیعه انگلیسی می گوید فرقی نمی کند، کسی که قضاوت می کند کافر باشد یا غیرکافر باشد.
شاخص چهارم را بسیار تاکید دارم. شیعه انگلیسی می گوید اگر اسرائیل در یک نقطه ای ۷۰ – ۸۰ سال پیش غصب کرده، غارت و چپاول کرده، قتل کرده، به شما چه ربطی دارد؟ مردم فلسطین خواستند با آن مقابله کنند و نخواستند هم نکنند، ولی شیعه واقعی می گوید اگر جایی اسلام در خطر بود، ولو شما در نقطه دیگری از دنیا هستید اگر می توانید باید مقابله کنید. شیعه انگلیسی یعنی شیعه ای که جهاد دین را قیچی کند. نمی دانم این خبر را دارید یا خیر که در زمان مرحوم والد ما یکی از نمایندگان ایشان از کویت به ایشان گفت، آمریکایی ها در کویت قرآنی چاپ کرده اند که با حذف آیات جهاد و در مدارس توزیع می کنند! خب چرا این کار را می کنند؟! به جهت اینکه دست بچه های لبنان نیفتد. دشمن می فهمد خلع سلاح واقعی یعنی اینکه مبانی دینی به دست کسی نرسد. با پیگیری مرحوم والد، این قرآن ها را جمع کردند.»
*از پدر در خانواده بگویید؛ ایشان مرجع بزرگ شناخته شده و انقلابی بود و قبل انقلاب و در انقلاب و پس از آن نیز در درس و بحث و کارهای انقلابی بودند، در خانه چطور بودند؟
«اولاً پدر ما به والده ما بسیار احترام می گذاشت. من یک زمانی از ایشان سوال کردم علت این مسأله چیست؟ فرمودند مگر شما غفلت کرده اید؟ والده شما از سادات است. هیچ وقت ندیدیم نسبت به ایشان بی احترامی کند. نسبت به بچه ها هم کاملاً رفیق بودند. در دوران زندگی با ایشان می دیدیم که هر روز تواضع ایشان بیشتر از روز قبل بود. یک دفعه ایشان مثلا نگفت من مرجع تقلید هستم و صدها مقلد در داخل و خارج دارم. مقلدین ایشان بسیار زیاد بودند. هم و غم ایشان روی این بود که شهریه طلبه ها را مراقبت کنند. اگر مردم وجوهات را فرستادند شهریه طلبه ها را بیشتر کنید.
ایشان وقتی درگذشت هیچ چیزی نداشت. اینکه می گویم هیچ چیزی نداشت، آن هایی که با ایشان آشنا بودند این مطلب را به خوبی می دانند. نه این که چیزی داشت و ۴-۳ سال آخر عمر خود همه را به بچه ها داده باشد. در ثبت اسناد قم بروید، ایشان یک جایی را در طول عمر خود نخریده و نفروخته است؛ هیچ چیزی نداشت. پدر مادر ما از تجار فرش قم بود. ایشان تا زمانی که ۵ اولاد داشت در دو اتاق با پدر خودش زندگی می کرد. اینجا خاطرات زیاد است و وقت نیست. ایشان ۱۹ ساله بوده که درس آقای بروجردی را رفته و ۲۴ سالگی کتاب درس آقای بروجردی را چاپ کرد که من در یکی از جلساتی که خدمت رهبری مشرف شده بودم، ایشان در کتابخانه خصوصی خودشان بودند و پس از اندکی بلند شدند و یک کتابی را آوردند. من ابتدا تعجب کردم که چرا ایشان بلند شدند و چه کتابی را می خواهند بیاورند. یک کتابی آوردند و فرمودند این کتاب را ببینید. دیدم ایشان در صفحه اول کتاب با عربی بسیار دقیق نوشته اند من وقتی وارد قم شدم آقای بروجردی مباحث مربوط به نماز را تمام کرده بود. دنبال مبانی آقای بروجردی بودم و شنیدم آقای فاضل نوشته و چاپ کرده است، از بازار این را به این مبلغ خریداری کردم. ایشان ۲۴ ساله بوده است که این کتاب را چاپ کرده است. آقای بروجردی آن زمان ۲۰ هزار تومان به جد ما می دهد و می گوید این را برای آقامحمد یک خانه بخرید. آقای بروجردی از پدر ما همیشه بعنوان «مجتهد جوان» تعبیر می کرده است. می فرمودند این مجتهد جوان را باید حفظ کرد. ۲۰ هزار تومان آن زمان یک خانه ۵۰۰-۴۰۰ متری خوب به افراد می دادند. پدر من می فرمود پدرم آمد و من را صدا زد و گفت این ۲۰ هزار تومان را آقای بروجردی برای شما داده تا خانه بخرید ولی اولاً من نمی خواهم از پیش من بروی و برای من تا آخر عمر باشی. ثانیاً می دانید عیالوار هستم و به این پول نیاز دارم. ایشان اولاد زیادی داشتند و دامادها و عروس ها بودند. پدر من بدون هیچ درنگی گفتند آقا هرچه نظر شماست من آنرا انجام می دهم. می خواهم بگویم این مرجع تقلید میلیاردها تومان به حساب او می آمد و خیلی از افراد در بانک ملی، مقلدین ایشان بودند و می گفتند میلیاردها به حساب ایشان می آید و اول ماه هم به تمام طلبه ها شهریه داده می شود. »
*با شما به لحاظ رفتاری چطور بودند؟ شده بود به شما تشر بزنند؟
«من به یاد ندارم و من فرزند ایشان هستم و افتخار شاگردی ایشان را هم دارم. من ۱۵ سال درس خارج ایشان رفتم و خیلی مراقبت به درس دادن من می کرد. چیزهایی که پس از فوت ایشان باخبر شدم این بود که یک زمانی کتابی را شروع کردم و سن کمی داشتم. این را بیان می کنم برای سال ۶۲ و ۶۳ بود، اصول الفقه مظفر را شروع کردم که کتاب بسیار مشکلی است. یکی از علمای بزرگ قم کسی را نزد پدر من فرستاده بود که به محمدجواد بگوئید نمی توانید این کتاب را بگوئید و برای چه تدریس می کنید؟ پدر من گفته بود من مطمئنم ایشان می تواند این کتاب را بگوید. به آن آقای بزرگوار بگویید کسی را آنجا بفرستد و ببیند می تواند بگوید یا خیر. بعد آقایی به من گفت پدر شما خودشان چند بار من را فرستاد و گفت سر درس محمدجواد بنشینید و بببینید می تواند بگوید یا خیر. این میزان مراقبت می کرد. در بحث های فقهی، گاهی مواقع دو ساعت با ایشان بحث می کردم؛ هیچ تحمیلی به من نمی کرد.»
*بحث کاملاً جدی
«بله. بحث های فقهی و سیاسی جدی. خاطرات زیادی از بحث ها دارم. مسئول وجوهات ما می گفت این یکی دو سال آخر وقتی مقلدین را خدمت ایشان می آوردیم تا وجوهات را تقدیم کنند، بعد آقا می فرمودند این وجوهات را احمد آقا - که مسئول وجوهات آقا بودند و الان هم هستند - در حساب شهریه بگذارند. آن آقا یک مقدار کمی رد مظالم می آورد. به آقای انواری می فرمود این در مظالم نزد من بماند. یک دفعه دو بار صورت گرفت و آقای انواری نزد من آمد و گفت چرا آقا رد مظالم را نگه می دارند؟ مثلا فقرایی سراغ دارند که می آیند؟ به ایشان عرض کردم، ایشان بیان نمودند من رد مظالم را خودم مصرف می کنم. گفتم شما چرا مصرف می کنید؟ فرمود شما می دانید من از مال دنیا هیچ چیزی ندارم! تا پیش از بیماری درس می گفتم و کتاب می نوشتم و صحبت می کردم، حساب کردم یک سال است، نه یک خط کتاب نوشتم و نه درس گفتم. من در صرف سهم امام (عج) شبهه دارم. فرمود حالا سهم او را صرف نمی کنم رد مظالم را بعنوان فقیر مصرف می کرد! اینها مطالبی است که بعضی از بزرگان قم گفتند وقتی شنیدیم اشکمان جاری شد. واقعاً هیچ چیزی نداشت و بسیار زاهد بود.
یک روزی در جماران، مرحوم حاج احمد آقای خمینی در جمع خانواده امام و دفتری های امام به مرحوم والد ما رو کردند و گفتند: بیت امام پس از امام به شما در مسأله تقلید رجوع کرده است! این مسئولیت سراغ ایشان آمد و ایشان این مطلب را بیان کرد. به بعضی از شاگردان بیان کردند، خدا می داند اگر بعداً نمی گفتند در بین شاگردان امام کسی نبود که در حد مرجعیت باشد، من این مسئولیت را نمی پذیرفتم. من این را پذیرفتم که امام از این اشکال هم خالی باشد. خیلی فانی در امام بود.»
*بخشی از دوران مبارزاتی پدر را بیان کردید. از چه سال هایی کنار ایشان بودید؟ در دوران تبعید هم بودید؟
بله. ایشان سال ۵۲ تا ۵۵ تبعید شدند. بندرلنگه آن زمان فاقد کولر و پنکه بود. خیلی جای گرم و شرجی بود. ۴-۳ ماه ایشان انجا بودند ۱۵ کیلو لاغر شدند. بعد یزد آمدند و من هم همراه ایشان رفتم و مادر و بقیه خانواده نیز به یزد آمدند. تا سه سال تبعیدی ایشان به اتمام رسید.
*زمان ارتحال امام، پدرتان هم عضو خبرگان بودند.
«بله. پدر ما هر وقت برای سخنرانی دعوتش می کردند می فرمودند من سخنرانی بلد نیستم، من مدرس هستم. آن زمان یک جلسه ای قرار بود شورای مدیریت حوزه در فیضیه قم برای امام بگیرد و پدر ما به شورا گفته بودند، این جلسه را برگزار می نماییم، کسی را دعوت نکنید. خود من می خواهم سخنرانی کنم. فیضیه پر بود و میدان آستانه پر بود و جمعیت خیلی زیاد بود. پدر ما نیم ساعت اول درباره امام صحبت کردند. بعد از آن که صحبت ایشان درباره امام به اتمام رسید فرمودند و اما رهبری آیت الله خامنه ای! فرمودند من از قدیم و از قبل انقلاب به مشهد می رفتم ایشان در آنجا مکاسب و کفایه و رسائل تدریس می کرد. همه شما می دانید کسی که بتواند مکاسب تدریس کند، قوه اجتهاد دارد. این نکته اول است و نکته بعدی این است که به شهادت حاج احمد آقا، آقای هاشمی و دیگران، امام ایشان را برای رهبری صالح دانسته است. چه حجتی بر این قوی تر؟ مگر آسان بود امام کسی را برای منصب رهبری تایید کنند؟ امام بدون توجه به این که شرط رهبری اجتهاد است بیان کرده است؟ معلوم می شود امام اجتهاد ایشان را قبول داشته است. این نکته دوم است.
نکته سوم این که در این مجلس خبرگان موجود لااقل ۱۰ مجتهد جامع الشرایط مسلم الاجتهاد ایشان را تائید کرده اند.»




منبع:

1399/03/31
16:50:10
5.0 / 5
1713
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
X

تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب سایت علی جون
لطفا شما هم نظر دهید
= ۹ بعلاوه ۴
علی جون - سرگرمی و طنز