گالری گردی عشق هنر یا پز روشنفکری در اینستاگرام؟
علی جون: آیا ازدحام جلوی درب گالری ها نشانه رشد فرهنگی است یا گالری ها فقط به دکوری شیک و باکلاس برای تولید محتوای شبکه های اجتماعی تبدیل گشته اند؟
باشگاه خبرنگاران جوان - در سالیان اخیر چهره خیابان های مرکزی پایتخت، بخصوص در عصرهای جمعه، شاهد تغییرات محسوسی بوده است. ازدحام جوانانی که مقابل گالری ها ایستاده اند و دوربین به دست، در پی کشف یا ثبت لحظه ای از جهان هنر هستند، پرسشی بنیادین را مطرح می کند: آیا «گالری گردی» به مثابه یک کنش فرهنگی و عمیق درحال ریشه دواندن است، یا فقط به پرفورمنسی برای ثبت در ویترین شبکه های اجتماعی و یک نوع «پُز فرهنگی» تبدیل گشته است؟
تحلیل این پدیده مستلزم درک بستر اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آنست. شاید بتوان در تحلیل این کنش، افزایش آگاهی عمومی نسبت به هنرهای تجسمی را یکی از عاملهای مهم دانست، اما با این حال نمی توان از تأثیر عوامل دیگر هم چشم پوشی کرد. رشد فزاینده استفاده از پلت فرم هایی مانند اینستاگرام، فضایی را ایجاد کرد که در آن، «دیده شدن» و نمایش سبک زندگی، از اهمیت بالایی برخوردار شده است. دراین میان، گالری ها و نمایشگاه های هنری، به عنوان فضاهایی با پرستیژ فرهنگی، به لوکیشن های ایده آلی برای تولید محتوا و تقویت هویت اجتماعی تبدیل گشته اند.
تمایل به دیده شدن در رویدادهای فرهنگی و نمایش آن در رسانه های اجتماعی، یک پدیده جهانی است؛ اما این روند، در کنار بحران های پی در پی اقتصادی که فعالیتهای تفریحی پرهزینه را از دسترس طبقه متوسط خارج ساخته، سبب شده تا گالری گردی به سبب ماهیت رایگان یا کم هزینه خود، در ایران به یک جایگزین جذاب تبدیل گردد. هرچند به باور تعدادی از طرفداران گالری گردی های تهران، صرفاً موضوعات اقتصادی، توجه آنها را به گالری ها جلب نکرده است.
«گالری برای من جای سینما را گرفته است»؛ این را سارا، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد گرافیک می گوید که اینروزها رفتن به گالری ها بخصوص در ایام جمعه، جزئی از سبک زندگی او شده است: «من طرفدار سفت و سخت سینما بودم. همیشه بامداد های جمعه سینما می رفتم، اما به مرور و بخصوص در سالیان اخیر علاقه ام را به سینما از دست داده ام. هم اکنون سینما را بیشتر یک جریان سیاسی می بینم، اما این حس را از نمایشگاه های هنری نمی گیرم. برای همین وقتی به گالری می آیم، با خیال آسوده فکر می کنم که این فقط یک فعالیت هنری است نه بیشتر و نه کمتر!»
گروه دیگری هم از همراهان روزهای جمعه تهران هستند که گالری گردی را همانند شرکت در یک دورهمی فرهنگی قلمداد می کنند. علی از همین گروه است: «برای من گالری گردی روزهای جمعه مثل یک دورهمی است با کسانیکه می شناسم یا مقرر است با آنها آشنا شوم. موضوع فقط گالری رفتن نیست، هم نمایشگاه می روی، هم با آدم های جدید آشنا می شوی و هم هنرمندان را از نزدیک می بینی. در حقیقت پکیج جذابی است از پیاده روی، گالری گردی و کافه نشینی. خوش می گذرد! حالا اگر نمی رفتیم، می گفتند جوانان ما فرهنگ گالری رفتن ندارند! حالا که گالری می رویم، می گویند، ادعا است!»
چرا گالری گردی باب شده است؟ نفیسه ذاکری، استاد دانشگاه و پژوهشگر هنر که در چند سال گذشته بصورت مداوم از تمام نمایشگاه های هنری بازدید می کند و گروههای گالری گردی تشکیل می دهد درباره ی دلیلهای افزایش بازدیدها از نمایشگاه های هنری در سالی های اخیر به ایسنا می گوید که اتفاقات اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی در این مساله نقش داشته اند: «به طور کلی، تا قبل از سال ۹۸ و شیوع ویروس کرونا، در قشرهایی از جامعه فرهنگ هایی وجود داشت که به تدریج قشرهای دیگری از جامعه را هم دربرگرفت. یکی از مصادیق مشخص هم استفاده از شبکه های اجتماعی است که در این سال ها از جنبه های گوناگونی گسترش پیدا کرد و گروههای سنی گسترده ای را دربرگرفت.»
او تأکید می کند که مجموعه اتفاقات سیاسی و اجتماعی در کنار شیوع ویروس کرونا، موجب شد تا تمام لایه های فرهنگی، هنری، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در هم تنیده شوند و جامعه ایران در سطوح مختلفی تغییرات گسترده ای را تجربه کنند.
ذاکری انتشار کرونا و دوران قرنطینه را در تغییر رفتارهای فرهنگی جامعه بسیار موثر می داند و می گوید: «محدودیت های دوران کرونا سبب ایجاد راه کارهایی همچون برگزاری دوره های آموزشی و نمایشگاه های آنلاین شد. این گسترش فعالیت نهادهای هنری همانند گالری ها موجب شد تا نمایشگاه های هنری در دنیای بی انتهای مجازی، با قشر جدیدی از مخاطب مواجه شوند. نتیجه ملموس این اتفاق این بود که افرادی که در دو سال قبل بصورت مجازی با هنرهای تجسمی و نمایشگاه های هنری آشنا شده بودند، با تمام شدن دوران قرنطینه، به مخاطبان حقیقی گالری ها تبدیل شدند.»
ذاکری در ادامه به تأثیر چالش های اقتصادی هم اشاره می کند و می گوید: «در کشور ما فعالیتهای تفریحی و فرهنگی محدود است و به همین خاطر است که فرهنگ کافه گردی اینچنین رواج پیدا کرده است. گالری گردی هم فرهنگی است که بواسطه افزایش آگاهی عمومی مردم به مقوله هنر، درحال پیمودن همین مسیر است. در حقیقت برای گروهی از مخاطبان نمایشگاه های هنری، گالری گردی نوعی تفریح حساب می شود. این مساله را هم باید درنظر داشت که گالری گردی فعالیتی بدون هزینه و لذت بخش است که طبیعتا در این شرایط اقتصادی طرفداران بیشتری پیدا می کند.»
افزایش مخاطب مساوی با افزایش رونق؟ این پژوهشگر هنر در جواب این پرسش، شرایط بازار هنر در سالیان اخیر را مرور می کند: «در بازه ۱۴۰۰ تا قبل از اعتراضات ۱۴۰۱، بازار رونق زیادی داشت و افراد بسیاری برای سرمایه گذاری به بازار هنرهای تجسمی روی آورده بودند و بازار هنرمندان مستر بسیار عالی بود. پس از شهریور ۱۴۰۱ تا حدودا یک سال بعد، به سبب تعطیلی گالری ها، بازار هم طبیعتا با رکود مواجه گردید. به مرور و از نیمه دوم ۱۴۰۲، بازار هنر فعالیت خودرا از سر گرفت و در بازه هایی هم با رشد همراه بود، اما به رونق گذشته برنگشته بود. در طول این مدت مخاطب ها بیشتر شده بودند، اما خریداران زیادی وجود نداشت. در سال ۱۴۰۳ فضای بازار هنر به مرور به سوی تعادل پیش رفت؛ در حقیقت در این دوران حدود ۷۰ درصد خریدار آثار مستر و گران قیمت بودند و ۳۰ درصد خریداران هم از قشر متوسط بودند.»
ذاکری ادامه می دهد: «فضای بازار به سوی پروسه صعودی بود که جنگ ۱۲ روزه صورت گرفت و باردیگر بازار هنر رکود پیدا کرد. هم اکنون نمایشگاه ها و گالری ها بیشتر مخاطب دارند تا خریدار، و پویایی بازار عملاً از بین رفته است. در این بازه زمانی میتوان اظهار داشت که مجموع عوامل، از رکود اقتصادی بازار هنر تا گرانی فعالیتهای تفریحی و افسردگی جمعی، سبب شده است که گالری گردی تا اندازه ای به سوی فضای شوآف جلو برود.»
آیا شوآف فرهنگی بد است؟ «من از هر اتفاق فرهنگی و هنری استقبال می کنم، منوط به آن که مخاطب را به سوی بی راهه نبرد»؛ ذاکری با بیان این جمله، بی راهه ها را در فضای هنرهای تجسمی، به برگزاری تعدادی از رویدادها و نمایشگاه های هنری نسبت می دهد که بیش از آن که بار هنری داشته باشند، همانند شهر فرنگ می مانند و بیشتر جنبه تفریحی دارند.
او توضیح می دهد: «هر رویدادی جایگاه خودش را دارد؛ برگزاری نمایشگاه های هنری هم شاخصهای خاص خودشان را دارند. همانند این که نمایشگاه هایی برگزار شوند که حرف جدیدی برای گفتن دارند، آثار خوب نمایش بدهند و بار معنایی داشته باشند. رفتن به این فضاها و گالری ها حتی اگر شوآف هم باشد، خوب است. جریانی که اینروزها در مرکز شهر تهران اتفاق افتاده و جمعه ها افراد بسیاری را می بینیم که در خیابان سنایی یا ایرانشهر گالری گردی می کنند، اتفاق بسیار خوبی است. نه تنها سبب رونق این کنش فرهنگی شده، بلکه منجر به رونق کسب وکارهای خیابان های مرکز شهر هم شده است.»
منبع: ایسنا
بطور خلاصه، برای همین وقتی به گالری می آیم، با خیال آسوده فکر می کنم که این فقط یک فعالیت هنری است نه بیشتر و نه کمتر!
او تاکید می کند که مجموعه اتفاقات سیاسی و اجتماعی در کنار انتشار ویروس کرونا، باعث شد تا تمام لایه های فرهنگی، هنری، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در هم تنیده شوند و جامعه ایران در سطوح مختلفی تغییرات گسترده ای را تجربه کنند.
ذاکری انتشار کرونا و دوران قرنطینه را در تغییر رفتارهای فرهنگی جامعه خیلی موثر می داند و می گوید: محدودیت های دوران کرونا سبب ایجاد راه کارهایی همچون برگزاری دوره های آموزشی و نمایشگاه های آنلاین شد.
افزایش مخاطب مساوی با افزایش رونق؟ این پژوهشگر هنر در جواب این پرسش، شرایط بازار هنر در سالیان اخیر را مرور می کند: در بازه ۱۴۰۰ تا پیش از اعتراضات ۱۴۰۱، بازار رونق زیادی داشت و افراد بسیاری برای سرمایه گذاری به بازار هنرهای تجسمی روی آورده بودند و بازار هنرمندان مستر خیلی عالی بود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب سایت علی جون